Emniyet Ventili veya Emniyet Valfi Nedir ?

Emniyet ventili, bir basınçlı sistemde bulunan bir bileşendir. Genellikle aşırı basınç durumlarında sistemdeki basıncı kontrol etmek ve tehlikeli durumları önlemek için kullanılır. Emniyet ventilleri, basınç sisteminin belirli bir değeri aştığında otomatik olarak açılır ve fazla basıncın güvenli bir şekilde tahliye edilmesine izin verir. Bu sayede sistemde oluşabilecek aşırı basınç nedeniyle oluşabilecek patlamalar veya zararlar önlenebilir.

Emniyet ventilleri genellikle endüstriyel tesislerde, kazan sistemlerinde, gaz tesisatlarında, basınçlı kaplarda ve diğer benzer uygulamalarda kullanılır. Bu ventiller, genellikle ayarlanabilir bir basınç değeri üzerine kurulur ve bu değer aşıldığında otomatik olarak açılır.

Emniyet Ventil Çeşitleri

Farklı tipte emniyet ventilleri bulunabilir, bunlar arasında yaylı emniyet ventilleri, pilotlu emniyet ventilleri ve termal emniyet ventilleri gibi çeşitler yer alır. Hangi tipin kullanılacağı, uygulamanın gereksinimlerine ve kullanım alanına bağlı olarak değişebilir.

Emniyet ventilleri, farklı uygulama ve gereksinimlere uygun olarak çeşitli tiplerde gelir. İşte bazı yaygın emniyet ventil çeşitleri:

1. Yaylı Emniyet Ventilleri: Bu tür ventiller, bir yay sistemi yardımıyla çalışır. Belli bir basınç aşımı durumunda yay sıkışır ve vana açılarak fazla basınç tahliye edilir. Yaylı emniyet ventilleri genellikle basit sistemlerde kullanılır.
2. Pilotlu Emniyet Ventilleri: Bu tür ventiller, ana vana üzerine bağlı bir pilot vanası veya kontrol cihazı ile çalışır. Pilot vanası, ana vananın açılmasını veya kapanmasını kontrol eder. Bu şekilde daha büyük çaplı ve karmaşık sistemlerde hassas kontrol sağlanabilir.
3. Disk Tipi Emniyet Ventilleri: Disk tipi ventiller, belirli bir basınç aşıldığında diskin yükselmesi veya eğilmesi yoluyla çalışır. Disk tipi emniyet ventilleri genellikle hızlı tepki verme yetenekleri nedeniyle tercih edilir.
4. Ruptur Disk Ventilleri: Ruptur diskleri, önceden belirlenmiş bir basınçta delinerek veya kırılarak çalışan ventillerdir. Basınç belirli bir noktaya ulaştığında, ruptur diski kırılır ve fazla basınç tahliye edilir.
5. Pilot Operasyonlu Emniyet Ventilleri: Bu tür ventillerde, ana vana üzerine bağlı bir pilot vanası veya kontrol cihazı bulunur. Pilot vanası, ana vananın açılmasını veya kapanmasını yönetirken, daha hassas kontrol ve güvenlik sağlanır.
6. Termal Emniyet Ventilleri: Termal emniyet ventilleri, sistemin aşırı ısındığı durumlarda devreye girer. Belli bir sıcaklık aşımında otomatik olarak açılarak soğutma sağlar.

Bu sadece bazı emniyet ventil çeşitlerinin örnekleri. Uygulamanızın ihtiyaçlarına ve kullanım alanınıza bağlı olarak en uygun emniyet ventil tipini seçmek önemlidir.

Emniyet Valfi Yapı Özellikleri Nelerdir? 

Boşaltma ağzı, bağlantı ağzından bir çap büyük tasarlanmıştır. Bunun için hızlı ve etkili boşaltım sağlamaktadır. Valf içerisinde ki membran aşınma ve ısıya karşı dirençlidir. Ayrıca ventil yayı paslanmaz çelikten üretilir. 

Emniyet Ventili Çalışma Prensibi 

Emniyet valfleri, tesisata bağlanmadan önce doğru ölçü ve ayar basınç değerlerine sahip ürünler seçilmelidir. Bu ürünleri nerden temin edebileceğinizi bilmiyorsanız dogalgaz.net sitesine göz gezdirebilirsiniz. İhtiyacınız olan ve olabilecek her malzeme mevcut. 

Emniyet valflerinin hem seçimi hem montajı yetkili bir teknik personel tarafından yapılmalıdır. Vanaların kazan dairesinde; kolay ulaşılabilir, kazanın üstünde en üst noktasına veya kazanın hemen yanında ki sıcak su hattına montelenmesi önerilir.  

Düz ve yatık biçimde monte edilebilir. Ancak baş aşağı olacak şekilde edilmemelidir. Sıcak sulu boyler sistemlerinde ise boylerin soğuk su girişine bir boyler 10 bar emniyet valfi takılmalıdır. Boyler hacmine göre valf büyüklüğü belirlenir. Kurulum sırasında su tahliye akışının, ürünün üstünde ki ok işaretine doğru olmasına dikkat edilmelidir.  

Giriş tarafı borulama mesafesi 1 metreyi kesinlikle geçmemelidir. Emniyet valfi önüne kesit daraltıcı vana, kapama vanası, pislik tutucu vb. ürünler de monte edilmemelidir. Emniyet ventilinin tahliye boru çapı, tahliye ağız çapı kadar olmalı ve çok hafif bir eğim ile monte edilmelidir. Bu şartlar da tahliye borusunun uzunluğu en fazla 2 metre kadar olabilir ve maksimum iki adet dirsek içerebilir. Eğer tahliye borusunun daha uzun olması gerekirse çapı bir çap büyütülebilir. 

Emniyet Valfi Nasıl Çalışır? 

Emniyet valflerinin çalışma sistemi iki zıt kuvvetin dengesi esasına dayanıyor. Bu kuvvetlerden ilki; sıkıştırılmış bir yayın uyguladığı baskı kuvveti, ikincisi ise; akışkan basıncın diyafram üstüne uyguladığı kuvvet. Kapalı devre sisteminde ki akışkan basınç kuvveti, yayın baskı kuvvetini yendiği zaman diyafram kalkış gösteriyor. Ardından zemin ile diyafram arasından suyun geçmesine müsaade ediyor. Bu sayede su tahliyesi başarılı bir şekilde gerçekleşir. Sistemde ki basıncın da basınç sınırını geçmesi önlenir. 

Basınçlı kaplar ile ilgili alınması gereken emniyet kuralları içinde, basınçlı kap genelde iki adet emniyet valfi ile techiz edilmektedir.  

Emniyet Ventili/Valfi Görevleri Nelerdir? 

Emniyet valfi sistemlerde güvenlik açısından da büyük önem taşıyan bir vanadır. Emniyet ventilinin birden çok görevi vardır. Bunlardan ilki; sistem basıncındaki değerlerin yükselmesi ve basıncın artması gibi durumlarda sisteme gaz, sıvı ve buhar tahliye eder. Bu noktada da basınca müdahaleyi gerçekleştirir. Emniyet ventili; sistemleri basınç yükselmesine, dolayısıyla patlamaya karşıda koruyan mekanik fonksiyonlu cihazlar diyebiliriz.  

Ara ayarı gerekmez ve belirlenen proses şartlarında sistemi koruma görevi yapar. Görev bitince ise seçilen tipe bağlı olarak kapama görevi yaparlar. Bu açma kapama sırasında, sistemin ihtiyacı olan basıncı aynı oranda tutması gereklidir. Yani şöyle ki kapama basıncı hiçbir zaman kesinlikle işletme basıncının altında olmamalıdır. Emniyet valflerinin dizaynı genel olarak gaz ve buhar akışkanlarda açma basıncının %10, sıvı akışkanlarda %20 altına düştüğünde kapama görevini otomatik olarak yapacak şekilde ayarlanır. Emniyet valflerinde açma kapama özelliklerini verecek üç genel tip bulunuyor. Bunlar;  

Ventil çeşitleri, kullanım amaçlarına, tasarım özelliklerine ve çalışma prensiplerine göre farklılık gösterebilir. Oransal kalkışlı ventiller, bu çeşitlerden sadece biridir.

İşte bazı yaygın ventil çeşitleri:

1. Oransal Kalkışlı Ventiller: Bu tip ventiller, belirli bir oranda ve hassasiyetle açılma kapama yapabilen ventillerdir. Genellikle ısıtma, soğutma ve sıvı akış kontrolünde kullanılır. Oransal kalkışlı ventiller, sistemdeki sıcaklık veya akış değişikliklerine göre açılma oranını ayarlayarak daha hassas kontrol sağlar.
2. Açma-Kapama (On-Off) Ventiller: Bu basit ventiller, tamamen açık veya tamamen kapalı durumda çalışır. Genellikle basit kontrol gerektiren uygulamalarda kullanılır.
3. Basınç Düşürme Ventilleri: Basınçlı sıvı veya gazın basıncını düşürmek için kullanılır. Genellikle basınçlı gaz tesisatlarında veya hidrolik sistemlerde kullanılır.
4. Küresel Vanalar: Küresel vanalar, bir küre veya top şeklindeki kapak sayesinde akışı kontrol eder. Genellikle sıvı veya gaz akışının hızla kesilmesi veya başlatılması gereken durumlarda kullanılır.
5. Geri Akış Önleyici (Check) Ventiller: Akışın tek yönde gerçekleşmesine izin veren, ancak ters yönde akışı engelleyen ventillerdir. Sıvı veya gaz akışının kontrolü ve geri akışın engellenmesi amacıyla kullanılır.
6. Emniyet Ventilleri: Daha önce açıkladığım gibi, aşırı basınç durumlarında güvenlik sağlamak amacıyla kullanılırlar. Farklı tipleri, yaylı emniyet ventilleri, pilotlu emniyet ventilleri, disk tipi emniyet ventilleri gibi şekillerde bulunabilir.
7. Regülatörler (Regülatör Ventilleri): Akışkanın belirli bir basınçta veya hızda kalmasını sağlamak için kullanılır. Basınç regülatörleri ve debi regülatörleri gibi alt tipleri vardır.
8. Manuel Ventiller: Kullanıcı tarafından elle açılıp kapanabilen ventillerdir. Basit uygulamalarda veya acil durumlarda kullanılırlar.
9. Elektro-pnömatik Ventiller: Elektrik sinyallerini pnömatik veya hidrolik hareketlere dönüştüren ventillerdir. Otomasyon sistemlerinde yaygın olarak kullanılır.
10. Pilotsuz Ventiller: Elektrik veya pnömatik kontrol sistemlerine ihtiyaç duymadan doğrudan mekanik olarak çalışan ventillerdir.
11. Vakum Ventilleri: Vakum sistemlerinde kullanılan, basınç düşüklüğü yaratarak vakum oluşturan ventillerdir.
12. Diyaframlı Ventiller: Diyaframın hareketiyle açılıp kapanan ventillerdir. Kimyasal ve agresif akışkanlar için kullanımı yaygındır.

Emniyet ventilleri, basınçlı sistemlerdeki aşırı basınç durumlarını kontrol etmek ve güvenlik sağlamak için kullanılır. Çalışma mantığı, basınçlı sistemde oluşan aşırı basıncın emniyet ventili vasıtasıyla tahliye edilmesine dayanır.

İşte emniyet ventillerinin genel çalışma mantığı:

1. Normal Durum: Başlangıçta, basınçlı sistem normal çalışma basıncı içinde çalışır. Emniyet ventili kapalı konumda bulunur ve basınçlı sıvı veya gaz sistem içinde dolaşır.
2. Aşırı Basınç Oluşumu: Sistemde bir aksaklık veya diğer nedenlerle basınç normal değerlerin üzerine çıkar. Bu aşırı basınç durumu, sistemde patlama veya hasar riski oluşturabilir.
3. Emniyet Ventilinin Açılması: Emniyet ventili, belirli bir basınç seviyesine ulaşıldığında otomatik olarak açılır. Bu açılma, genellikle bir yay veya başka bir mekanizma yardımıyla gerçekleşir.
4. Fazla Basıncın Tahliyesi: Emniyet ventilinin açılmasıyla birlikte, aşırı basınçlı sıvı veya gaz hızla ventilden dışarıya tahliye edilir. Bu, sistemin basıncını düşürerek tehlikeli durumları önler.
5. Basınç Normalleşmesi: Aşırı basınç tahliye edildikten sonra, basınçlı sistem tekrar normal çalışma basıncına döner.
6. Ventil Kapanması: Basınç normal değerlere düştüğünde, emniyet ventili otomatik olarak kapanır. Bu, sistemin normal işleyişine geri dönmesini sağlar.

Emniyet ventillerinin çalışma mantığı, belirli bir basınç değeri aşıldığında otomatik olarak devreye girmesi ve fazla basıncın güvenli bir şekilde tahliye edilmesi üzerine kuruludur. Bu sayede sistemdeki aşırı basınç nedeniyle oluşabilecek patlamalar veya zararlar önlenebilir. Çalışma prensipleri, farklı emniyet ventil tiplerine ve kullanım amaçlarına göre değişiklik gösterebilir.

Mekanik Tesisat Firması