Genleşme Tankı Nedir? Ne işe Yarar?

Genleşme Tankı Nedir? Çeşitleri ve Çalışma Prensibi

Genleşme tankları, su tesisatları ve ısıtma sistemlerinde önemli bir rol oynayan bileşenlerdir. Bu makalede, genleşme tanklarının ne olduğu, çeşitleri ve çalışma prensibi hakkında detaylı bilgiler sunulacaktır. Ayrıca, bu tankların neden önemli olduğu ve doğru seçiminin nasıl yapılması gerektiği konularına da değinilecektir.

Bu tanklar, suyun termal genleşmesini dengeleyerek sistemdeki basınç dalgalanmalarını kontrol eder ve bileşenlerin uzun ömürlü olmasını sağlar. Doğru genleşme tankını seçmek ve düzenli bakımını yapmak, sistemin verimli ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlar. Bu makalede verilen bilgiler, genleşme tanklarının önemini ve nasıl çalıştıklarını anlamanızı kolaylaştıracaktır.

Genleşme Tankı Nedir?

Genleşme tankı, ısıtma ve soğutma sistemlerinde, suyun ısındığında veya soğuduğunda hacim değişikliğini dengelemek amacıyla kullanılan bir bileşendir. Sıvıların ısınmasıyla birlikte genişlemesi, sistemde basınç artışına neden olur.

Genleşme tankı, suyun ısıtılması veya soğutulması sırasında hacim değişikliklerinden kaynaklanan basınç dalgalanmalarını dengelemek için kullanılan bir cihazdır. Su, ısındığında genleşir ve soğuduğunda büzülür. Bu durum, kapalı sistemlerde basınç artışına neden olabilir ve bu da boru hatları, vanalar ve diğer bileşenler üzerinde aşırı basınç oluşturabilir. Bu basınç artışını kontrol altına almak ve sistemde güvenliği sağlamak için genleşme tankları kullanılır ve basınç artışlarını dengelemek için tasarlanmıştır.

Genleşme tankları genellikle çelikten yapılmış olup, içlerinde bir diyafram veya membran bulunur. Bu membran, tankı iki bölüme ayırır: bir tarafında su, diğer tarafında ise hava veya gaz bulunur. Membran, suyun genleşmesi durumunda bu basıncı dengelemek için esnek bir şekilde hareket eder.

Genleşme Tanklarının Çalışma Prensibi

Genleşme tanklarının çalışma prensibi oldukça basittir. Isıtma sisteminde su ısındığında genleşir ve hacmi artar. Bu durumda, suyun hacim artışı tankın su bölümüne girer ve membranı sıkıştırarak hava veya gaz bölümünde basınç oluşturur. Böylece sistemde oluşan fazla basınç, genleşme tankı tarafından absorbe edilir ve dengelenir. Su soğuduğunda ise, membran tekrar eski konumuna döner ve sistemde basınç sabit kalır.

Kapalı genleşme tanklarında, su ve hava bir membran ile ayrılır. Su genleştiğinde, bu membran hareket eder ve fazla suyu tankın içine alır. Bu sayede, sistemdeki basınç dengelenir ve güvenli bir şekilde çalışmaya devam eder.

Açık genleşme tanklarında ise, su atmosfere açık bir tankta genleşir ve fazla su buraya alınır. Ancak, bu tip tanklar daha fazla bakım gerektirir ve korozyon riski daha yüksektir.

Genleşme Tanklarının Çeşitleri

Genleşme tankları, kapalı ve açık olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. Her iki tipin de kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır.

Kapalı Genleşme Tankları Nedir?

Kapalı genleşme tankları, sıvı sistemlerindeki basınç değişikliklerini dengelemek için kullanılan cihazlardır. Genellikle ısıtma, soğutma ve su temini sistemlerinde yaygın olarak kullanılırlar. Bu tanklar, sıvının genleşmesi veya büzülmesi sonucu meydana gelen basınç dalgalanmalarını absorbe ederek sistemin güvenli ve verimli çalışmasını sağlar.

İç Yapısı

Kapalı genleşme tanklarının iç yapısı, genellikle iki ana bölümden oluşur:

1. Sıvı Bölümü: Bu bölüm, sistemden gelen suyu veya diğer sıvıları içerir.
2. Hava veya Gaz Bölümü: Bu bölümde genellikle basınçlı hava veya gaz bulunur ve bir membran (esnek diyafram) ile sıvı bölümünden ayrılır. Bu membran, sıvının genleşmesi durumunda hava veya gaz bölümüne doğru genişler.

Membran, tankın içindeki sıvı ile gaz bölümlerini ayırarak sıvının gaz ile karışmasını engeller. Bu sayede sistemdeki sıvı basıncının kontrol edilmesi ve istenilen seviyede tutulması sağlanır.

Çalışma Mantığı

Kapalı genleşme tanklarının çalışma prensibi oldukça basittir. Sistemdeki sıvı sıcaklığı arttığında genleşir ve hacmi artar. Bu genleşme sonucu basınç yükselir. Kapalı genleşme tankı, bu basınç artışını absorbe eder. İşte bu sürecin adımları:

1. Genleşme: Sistemdeki sıvı ısındıkça genleşir ve hacmi artar. Bu durumda, tankın içindeki sıvı bölümü de genişler.
2. Membran Hareketi: Sıvı bölümü genişlediğinde, membran hava veya gaz bölümüne doğru hareket eder ve bu bölümdeki gaz sıkışır.
3. Basınç Dengelenmesi: Sıkışan gaz, sisteme karşı direnç oluşturarak basıncı dengeler. Sıvı soğuduğunda ve hacmi küçüldüğünde, gaz bölümü tekrar genişleyerek membranı eski konumuna iter.

Kullanım Amacı ve Alanları

Kapalı genleşme tankları, çeşitli uygulamalarda basınç kontrolü ve sistem güvenliği sağlamak amacıyla kullanılır. İşte başlıca kullanım alanları:

1. Isıtma Sistemleri: Ev ve endüstriyel ısıtma sistemlerinde, suyun ısınması sonucu meydana gelen genleşme ile basınç artışını dengelemek için kullanılır. Bu, radyatörler ve boru hatları gibi bileşenlerin zarar görmesini önler.
2. Soğutma Sistemleri: Soğutma sistemlerinde de benzer bir şekilde, soğutma sıvısının sıcaklık değişimleri sonucu meydana gelen basınç dalgalanmalarını dengelemek için kullanılır.
3. Güneş Enerjisi Sistemleri: Güneş enerjisi ile ısınan su sistemlerinde, gün içindeki sıcaklık değişimlerinin neden olduğu genleşmeyi dengelemek için kapalı genleşme tankları kullanılır.
4. Su Temini Sistemleri: Su temini ve dağıtım sistemlerinde, pompa ve boru hatlarındaki basınç değişikliklerini dengelemek için kullanılır. Bu, sistemin verimli çalışmasını ve bileşenlerin ömrünü uzatır.
5. Yangın Söndürme Sistemleri: Yangın söndürme sistemlerinde, basınç dalgalanmalarını dengeleyerek sistemin sürekli hazır durumda olmasını sağlar.

Kapalı genleşme tanklarının kullanımı birçok avantaj sağlar:

• Basınç Dengesini Sağlar: Sistem içindeki basınç değişikliklerini absorbe ederek, boru hatları ve diğer bileşenlerin zarar görmesini önler.
• Sistem Güvenliğini Artırır: Ani basınç artışları ve düşüşleri nedeniyle meydana gelebilecek arızaları önler.
• Enerji Verimliliği Sağlar: Sistemlerin daha verimli çalışmasını sağlar ve enerji tasarrufuna katkıda bulunur.
• Uzun Ömürlüdür: Kaliteli malzemelerden üretilen kapalı genleşme tankları uzun ömürlüdür ve düzenli bakım gerektirmez.

Kapalı genleşme tankları, sıvı sistemlerindeki basınç değişikliklerini dengeleyerek sistemin güvenli, verimli ve uzun ömürlü çalışmasını sağlar. Isıtma, soğutma, su temini ve yangın söndürme gibi birçok farklı alanda yaygın olarak kullanılır. İç yapısı ve çalışma prensibi basit olmasına rağmen, sistemlerin güvenliği ve verimliliği açısından büyük öneme sahiptirler. Bu nedenle, doğru tasarlanmış ve uygun şekilde seçilmiş kapalı genleşme tankları, sıvı sistemlerinin olmazsa olmaz bileşenlerinden biridir.

Açık Genleşme Tankları

Açık genleşme tankları, daha eski tip sistemlerde yaygın olarak kullanılır. Bu tanklar, atmosfere açık oldukları için su ve hava doğrudan temas halindedir. Genel olarak katı yakıtlı kazanların kullanıldığı ısıtma sistemlerinde kullanılmaktadır.

Açık Genleşme Tanklarının Katı Yakıtlı Isıtma Sistemlerinde Kullanımı

Açık genleşme tankları, özellikle katı yakıtlı ısıtma sistemlerinde sıkça tercih edilen bir bileşendir. Katı yakıtlı sistemler, kömür, odun, pelet gibi katı yakıtlarla çalışan kazanları içerir ve genellikle daha eski tip ısıtma sistemleridir. Bu sistemlerde, suyun ısınması ve genleşmesi sonucu oluşan basıncı dengelemek için açık genleşme tankları kullanılır. Açık genleşme tankları, suyun atmosfere doğrudan maruz kaldığı ve genleşme sonucu oluşan basıncın serbestçe dışarı verildiği basit yapılı tanklardır.

Elektrik Kesintisi Durumunda Tehlike

Katı yakıtlı ısıtma sistemlerinde elektrik kesintisi gibi durumlar, ciddi tehlikeler arz edebilir. Bu tür sistemlerde, suyun dolaşımını sağlayan bir pompa bulunur ve bu pompa elektrikle çalışır. Elektrik kesildiğinde, pompa devreden çıkar ve suyun dolaşımı durur. Bu durumda, kazan içerisindeki su hızla ısınmaya devam eder, ancak dolaşım olmadığı için fazla ısı dağıtılamaz ve kazandaki suyun sıcaklığı hızla artar.

Elektrik kesintisi sırasında, suyun dolaşımının durması, sistemde hararet yapma riskini doğurur. Isı sürekli olarak artar ve suyun kaynama noktasına ulaşmasına neden olur. Bu durum, kazandaki basıncın hızla yükselmesine yol açar. Eğer bu basınç kontrol altına alınmazsa, kazan patlayabilir ve ciddi hasar ve yaralanmalara neden olabilir.

Hararet ve Patlama Riski

Açık genleşme tanklarının katı yakıtlı ısıtma sistemlerinde kullanılmasının bir nedeni de bu tür tehlikeleri azaltmaktır. Açık genleşme tankları, suyun genleşmesiyle oluşan fazla basıncı atmosfere serbestçe bırakabilir. Bu sayede, sistemdeki basınç artışları dengelenir ve patlama riski azalır. Ancak, bu durum yalnızca genleşme tankının doğru boyutlandırılması ve düzgün çalışması durumunda geçerlidir.

Açık genleşme tanklarının kullanıldığı katı yakıtlı sistemlerde, düzenli bakım ve kontrol önemlidir. Genleşme tankının doğru çalışıp çalışmadığını, su seviyesini ve sızıntı olup olmadığını düzenli olarak kontrol etmek gerekir. Ayrıca, elektrik kesintisi gibi durumlar için acil durum planlarının yapılması ve gerekli güvenlik önlemlerinin alınması büyük önem taşır.

Sonuç olarak, açık genleşme tankları katı yakıtlı ısıtma sistemlerinde kullanıldığında, elektrik kesintisi gibi durumlarda pompanın devreden çıkması tehlike arz edebilir ve kazandaki su ısındıkça hararet yapıp patlayabilir. Bu riskleri minimize etmek için, uygun güvenlik önlemleri alınmalı ve sistemin düzenli bakımı yapılmalıdır. Açık genleşme tankları, doğru şekilde kullanıldığında bu tür tehlikelerin önlenmesine yardımcı olabilir.

Açık genleşme tanklarının başlıca özellikleri şunlardır:

• Atmosfere Açık: Su, doğrudan atmosferle temas halindedir. Bu, suyun kolayca genleşmesini sağlar, ancak korozyon ve bakteri üremesi riskini artırır.
• Daha Düşük Maliyet: Açık genleşme tankları, kapalı sistemlere göre genellikle daha düşük maliyetlidir. Ancak, daha fazla bakım ve temizlik gerektirirler.
• Daha Fazla Bakım: Açık sistemler, suyun atmosfere maruz kalması nedeniyle daha sık bakım gerektirir. Bakteri üremesi ve korozyon gibi sorunlar daha yaygındır.
• Daha Az Güvenli: Açık genleşme tankları, kapalı sistemlere göre daha az güvenlidir. Ani basınç artışlarına karşı daha hassastır ve patlama riski daha yüksektir.

Genleşme Tankının Faydaları

Genleşme tanklarının kullanımı birçok fayda sağlar:

• Basınç Dengeleme: Genleşme tankları, ısıtma sistemlerinde basınç artışını dengeleyerek, boru ve cihazların zarar görmesini engeller.
• Güvenlik: Aşırı basınç durumunda genleşme tankları, sistemin patlama veya sızıntı riskini azaltır.
• Verimlilik: Sistemlerin daha verimli çalışmasını sağlar ve enerji tasarrufu yapar.
• Uzun Ömür: Sistemin bileşenlerinin ömrünü uzatarak, bakım ve onarım maliyetlerini düşürür.

Genleşme Tankının Bakımı ve Kontrolü

Genleşme tanklarının düzgün çalışabilmesi için düzenli bakım ve kontrolü önemlidir. İşte dikkat edilmesi gereken bazı noktalar:

• Tankın basınç değerleri düzenli olarak kontrol edilmelidir.
• Membranlı genleşme tanklarında, membranın durumu kontrol edilmeli ve gerektiğinde değiştirilmelidir.
• Tankın su ve hava bölümlerinde herhangi bir sızıntı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Sistem basıncının belirlenen aralıkta olduğundan emin olunmalıdır.

Genleşme Tankı Seçimi

Genleşme tankı seçerken dikkat edilmesi gereken bazı faktörler vardır:

• Sistem Basıncı: Kullanılacak sistemin basınç değerine uygun bir genleşme tankı seçilmelidir.
• Tank Hacmi: Sistemin su hacmine uygun büyüklükte bir tank tercih edilmelidir.
• Kalite ve Dayanıklılık: Kaliteli ve dayanıklı malzemelerden üretilmiş tanklar tercih edilmelidir.

Genleşme tankı, ısıtma ve soğutma sistemlerinin güvenliği ve verimliliği açısından hayati öneme sahiptir. Doğru seçilen ve düzenli bakımı yapılan genleşme tankları, sistemlerin sorunsuz çalışmasını sağlar ve uzun ömürlü olmalarına katkıda bulunur. Bu makalede, genleşme tanklarının ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve ne işe yaradığını detaylı bir şekilde ele aldık. Doğalgaz tesisat sistemlerinde genleşme tanklarının önemini anlamak, daha güvenli ve verimli bir sistem kurmanızı sağlar.

Genleşme Tankı Hangi Hatta Bağlanır

Genleşme tankı özel bir durum her zaman dönüş hattına bağlanır. Sıcaklık arttıkça sıvının hacmi genişler ve yer değiştirecek bir yere ihtiyaç duyar.